Tiểu luận của Giáo sư Jordan Peterson:

Cuộc chiến tâm lý giữa ý thức hệ và khoa học về trẻ em trai và nam giới

• 12 phút đọc •

Cuộc đảo chính của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ do các nhà tư tưởng thực hiện đã hoàn tất

Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) gần đây đã phát hành Hướng dẫn Thực hành Tâm lý với Nam giới và Trẻ em trai. Tài liệu này được cùng lúc được xem là dễ đoán biết, đáng chê trách, gây tức giận và nhụt chí - và đây hoàn toàn không phải chiến tích gì cả. Đừng nhầm lẫn về điều đó: tài liệu này đã cấu thành nên sự công kích toàn diện đối với tính nam - hay thẳng thừng ra là đối với nam giới.

Cuộc đảo chính của APA do các nhà tư tưởng thực hiện đã hoàn tất. Lĩnh vực này đã bị xâm phạm một cách chí tử. Và các hướng dẫn đáng nguyền rủa này cung cấp đầy đủ, nhưng không có nghĩa là thấu đáo, hết mọi bằng chứng về điều đó.

Tại sao chúng ta nên quan tâm? Tôi muốn đề cập đến Robert W. Levenson, khi ông là chủ tịch của Hiệp hội Khoa học Tâm lý, một tổ chức được thành lập với nỗ lực duy trì sự chính trực trong lĩnh vực này: “Tất cả chúng ta đều sẽ tiếp xúc mật thiết với bệnh tâm thần trong suốt cuộc đời của mình. Việc chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh tâm thần phải phản ánh khoa học tốt nhất có thể. Chỉ mục đích tốt thôi là chưa đủ. Lịch sử có đầy rẫy những bác sĩ có thiện chí đưa ra những phương pháp điều trị không được chứng minh giá trị khoa học, dù đã được bệnh nhân và gia đình của họ nhiệt tình đón nhận nhưng cuối cùng lại hoàn toàn không tốt và khiến mọi người không tìm được những phương pháp điều trị thực sự hiệu quả.”

Chúng ta không thể cho phép hệ tư tưởng và sự đúng đắn về chính trị chiếm ưu thế trước khoa học. Tài liệu Nam giới và Trẻ em trai có tính tuyên truyền đến mức gần như không thể hiểu được.

“Không hề có sự đồng thuận giữa các nhà tâm lý học về định nghĩa, chưa nói đến sự tồn tại, ví dụ như về hệ tư tưởng nam tính”

- Jordan Peterson -

Tài liệu mở ra với một số định nghĩa về các thuật ngữ. Những điều này hoàn toàn là để phục vụ cho việc biểu thị bản chất cấu trúc nền tảng của ý thức hệ tạo ra động lực thực sự của người viết. Chỉ một số từ hoặc cụm từ được chọn để định nghĩa, có nghĩa là chúng có ý nghĩa quan trọng căn bản. Mục đích là khiến cho người đọc hướng dẫn này hiểu, tiêu hóa và coi các cấu trúc khái niệm mà cả hai từ đã chọn và định nghĩa này là hiển nhiên - và nhân tiện, đây là minh chứng không thể rõ ràng hơn về hệ tư tưởng hậu hiện đại/hệ tư tưởng nạn nhân.

Dưới đây là các từ và cụm từ: Giới tính, Hợp giới, Khuynh hướng giới, Căng thẳng vai trò giới, Tư tưởng nam tính, Xung đột vai trò giới, Sự áp bức, Đặc quyền, Thực hành tâm lý và Nhạy cảm giới. Tất cả những điều này đều được trình bày, cùng với các diễn giải và định nghĩa của chúng (có sẵn ở đây để bạn xem xét chi tiết). Dưới đây là hai ví dụ:

• SỰ ÁP BỨC: Sự áp bức bao gồm phân biệt đối xử và/hoặc từ chối một cách có hệ thống việc cung cấp nguồn tài nguyên cho các thành viên của một nhóm được coi là thấp kém hoặc không xứng đáng bằng những người khác. Sự áp bức thường xuyên xảy ra nhất đối với những cá nhân có căn tính bị gạt ra ngoài lề xã hội; được thể hiện ở cả sự phân biệt đối xử trắng trợn và kín đáo trong các lĩnh vực như phân biệt chủng tộc, phân biệt tuổi tác, phân biệt giới tính, phân biệt giai cấp và chủ nghĩa dị tính; và dẫn đến việc hạn chế tiếp cận quyền lực xã hội (Robinson, 2012; Worell & Remer, 2003).

• ĐẶC QUYỀN: Đặc quyền đề cập đến các nguồn lực địa vị xã hội, quyền lực và lợi thế được thể chế hóa mà các cá nhân nghiễm nhiên có được nhờ vào ưu điểm của căn tính xã hội có giá trị văn hóa và vượt trội của họ (ví dụ: Da trắng, Cơ đốc giáo, nam giới và tầng lớp trung lưu/thượng lưu; McIntosh, 2008).

Hoàn toàn không hề có bất cứ một sự chỉ dẫn nào trong các hướng dẫn nói rằng những khái niệm này, hoặc định nghĩa của chúng, cấu thành nên tiên đề của một quan điểm chính trị căn bản. Thay vào đó, chúng được trình bày như thể chúng có nền tảng, đáng tin cậy về mặt khoa học và không thể nghi ngờ.

Tuy nhiên, Không hề có sự đồng thuận giữa các nhà tâm lý học về định nghĩa, chưa nói đến sự tồn tại, ví dụ như về “hệ tư tưởng nam tính”. Cũng không hề có sự đồng thuận rằng giới tính chỉ tồn tại dưới dạng “các vai trò” được học hỏi (trái ngược với bẩm sinh) - mặc dù tất cả các nhà khoa học biết suy nghĩ đều đồng ý rằng phần lớn hành vi của con người, bao gồm cả hành vi liên quan đến tình dục, đều có thể được học hỏi.

Và không có gì đáng tin cậy về mặt trí tuệ hay “khoa học”, và do đó khái niệm phân cực của nhà hoạt động và nữ quyền người Mỹ - Tiến sĩ Peggy McIntosh - về “đặc quyền của người da trắng” hoàn toàn không xứng đáng được định nghĩa trong một tài liệu có mục đích thảo luận về tâm lý học.

Tất cả những gì McIntosh đã làm, khi xây dựng học thuyết nổi tiếng của mình vào cuối những năm 1980, là viết một loạt câu hỏi, một cách khoa trương nhắm vào bản thân, về mọi thứ mà bà thích thú khi lớn lên trong một gia đình da trắng giàu có, mà có thể cho rằng bà hoàn toàn không phải cố gắng gì. Đây không phải là cách để xây dựng một mệnh đề khoa học. Có các quy tắc để xây dựng nên các bảng hỏi, các phương pháp để xác định xem một khái niệm mới có cơ sở vững chắc, đáng tin và độc nhất hay không - và bà đã không tuân theo điều nào trong số đó. Nếu McIntosh nộp bảng câu hỏi “đặc quyền của người da trắng” là một luận án danh dự tại khoa tâm lý học của một trường đại học nghiên cứu đáng tin cậy, bà sẽ bị đánh trượt.

“Các tác giả tuyên bố rằng qua việc để cho con trai của mình hòa nhập xã hội theo cách truyền thống, những người đàn ông đang phá hủy sức khỏe tinh thần của các cậu bé”

- Jordan Peterson -

Thật không may, mặc dù hoàn toàn có thể dự đoán được, sự vắng mặt tuyệt đối của phương pháp luận khoa học hoàn toàn không thành vấn đề đối với những kẻ nguỵ học giả, những người đã chấp nhận sự mơ hồ về vị thế của thực tế không thể phủ nhận, bao gồm cả những người đã viết hướng dẫn này. Và đó là một dấu hiệu xuất sắc về tính độc hại của tài liệu.

Tài liệu mở đầu với tuyên bố rằng “hòa nhập xã hội để phù hợp với tư tưởng nam tính truyền thống đã được chứng minh là hạn chế sự phát triển tâm lý của nam giới, đè nén hành vi, dẫn đến căng thẳng và xung đột vai trò giới, và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần” - một tuyên bố trích ra trong một phần không nhỏ từ “nghiên cứu” được xuất bản bởi chính những người viết các hướng dẫn, và được đưa ra giống như các định nghĩa mà không có dấu hiệu nào cho thấy tuyên bố này hoàn toàn không cấu thành bất cứ điều gì giống với cơ sở lập luận khoa học đã được thiết lập.

Hãy để tôi dịch lời mào đầu quanh co này sang một thứ tiếng Anh rõ ràng và dễ hiểu. Các tác giả tuyên bố rằng qua việc để cho con trai của mình hòa nhập xã hội theo cách truyền thống, những người đàn ông đang phá hủy sức khỏe tinh thần của các cậu bé. Điều này cần phải được thêm vào một xác nhận thứ hai, được phân bố một cách tinh tế hơn trong suốt phần còn lại của tài liệu. Chúng ta sẽ bắt đầu với câu trích dẫn này: “Nghiên cứu cho thấy rằng các phương pháp xã hội hóa dạy các bé trai ngay từ khi còn nhỏ trở nên tự chủ, mạnh mẽ và tự mình giảm thiểu và xử lý các vấn đề của mình sẽ đem đến kết quả là những người đàn ông trưởng thành thường không sẵn sàng tìm kiếm sự trợ giúp tâm lý”, kết hợp với điều này: “Tại các nhà tù, nam giới chiếm số lượng nhiều hơn về khả năng phạm tội bạo lực và có nguy cơ cao nhất trở thành nạn nhân của tội phạm bạo lực hơn so với nữ giới (ví dụ: giết người, hành hung nghiêm trọng; Cục Điều tra Liên bang, 2015).” Vì vậy, khi những người đàn ông khuyến khích con trai của họ “tự chủ, mạnh mẽ và tự xử lý vấn đề của mình”, họ không chỉ phá hủy sức khỏe tinh thần con cái họ; mà còn tạo ra những người trưởng thành là mối đe dọa chính đối với gia đình và xã hội.

Tất cả đều tệ hại về mặt khái niệm, hùng biện và chính trị. Hơn nữa còn là một sự dối trá về mặt khoa học. Việc các tác giả chỉ ra rằng khi đàn ông tiến hành hòa nhập xã hội cho trẻ em trai thì họ đang tạo ra cả sự suy giảm về sức khỏe tinh thần cá nhân của cả hai giới, và còn là một mối đe dọa đối với cấu trúc xã hội là điều không chỉ đang làm sai sự thật mà còn mâu thuẫn trực diện với sự thật.

Kiểu gia đình nào sản sinh ra những thanh niên bạo lực? Những gia đình không có cha

Đầu tiên, không có bằng chứng khoa học nào cho thấy bản thân sự gây hấn có thể được học tập. Giống như sợ hãi, đau đớn, đói khát, thịnh nộ là bản năng. Bằng chứng sinh học cho điều này rất rõ ràng và không thể lay chuyển (những độc giả quan tâm có thể tìm hiểu cuốn sách xuất chúng “Khoa học thần kinh tình cảm” của Jaak Panksepp và “Khoa học thần kinh về chứng lo âu” của Jeffrey Gray, là hai cuốn sách hay nhất từng được viết về sinh học của động lực và cảm xúc). Hành động bạo lực ở trẻ sơ sinh là đáng chú ý và có thể đo lường được trong những tháng đầu đời, nhất là do kết quả của việc phân tích cảm xúc trên khuôn mặt, một ngành khoa học đã được phát triển tốt và từ đó làm sáng tỏ cuộc sống nội tâm giả định của những đứa trẻ chưa biết nói. Có sự khác biệt đáng kể về sự công kích của từng cá nhân, nhưng có thể rút ra một số sự thật chung: trung bình khi còn nhỏ các bé trai thường hung hăng hơn các bé gái; một số cậu bé hiếu chiến hơn những người khác; hai tuổi là quãng thời gian sự gây hấn lên đến đỉnh điểm ở trẻ nhỏ; hầu hết những đứa trẻ hai tuổi hung hăng đã được hướng dẫn tương tác xã hội đúng cách, để khi lên bốn tuổi chúng có thể kiểm soát cơn thịnh nộ của mình. (Dưới đây là một vài tài liệu chính thống đã được bình duyệt mà tôi đã xuất bản cùng các đồng nghiệp của mình. Tài liệu đầu tiên nghiêng về sinh học*; tài liệu thứ hai tập trung nhiều hơn vào tâm lý học phát triển**). Vì vậy, ý niệm rằng sự gây hấn có thể được học hỏi không chỉ sai lầm mà còn lạc hậu. Hiếu chiến rất dễ. Cư xử văn minh mới khó. Và đây chính là điều căn bản người đàn ông sẽ dạy, đặc biệt là cho những cậu bé hung hăng. Làm thế nào mà chúng ta biết được điều này?

Điều đó thật đơn giản - và chính sự thật đơn giản này hoàn toàn tác động đến các tuyên bố trong tài liệu APA. Kiểu gia đình nào sản sinh ra những thanh niên bạo lực? Những gia đình không có cha. Ảnh hưởng nguy hiểm của việc mồ côi cha đã được ghi nhận một cách đặc biệt. Không có nhà nghiên cứu nghiêm túc nào đặt câu hỏi về điều này. Ngay cả những nhà xã hội học đáng nguyền rủa nói chung cũng thừa nhận điều đó. Các bé gái không cha có xu hướng trải nghiệm tình dục sớm (bản thân điều này có liên quan đến hành vi chống đối xã hội) và không có gì ngạc nhiên khi tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên cao hơn. Tuy nhiên, điều ngạc nhiên hơn là thậm chí còn có bằng chứng về việc dậy thì sớm hơn ở những bé gái không có cha. Những cậu bé mồ côi cha chiếm phần lớn tỷ lệ những kẻ nát rượu, nghiện ngập, thành viên băng đảng, tù nhân, kẻ hiếp dâm và giết người.

Nếu chính những cậu bé mồ côi cha là những kẻ bạo lực, thì làm sao mà quá trình xã hội hoá nam tính lại gây hại cho cả sức khỏe tinh thần và xã hội? Dữ liệu phải chỉ ra điều ngược lại: rằng những bé trai chỉ được phụ nữ nuôi dưỡng thì ít bạo lực hơn nhiều so với những bé trai có cha, tương tự như những cậu bé có cha sẽ bạo lực hơn những người không có.

Mọi việc không phải vậy.

“Tiên đề chính của các hệ tư tưởng tạo ra loại diễn ngôn tuyên truyền này là người ta coi văn hóa phương Tây là một chế độ gia trưởng áp bức”

- Jordan Peterson -

Những người viết tài liệu APA - nhân tiện, rất có thể đã trích dẫn một cách không cân xứng các nghiên cứu của riêng họ - chắc chắn không biết về các dữ kiện sinh học cơ bản cũng như không biết hoặc cố tình bịt mắt trước các dữ liệu liên quan đến sự vắng mặt của người cha và do đó, thiếu đi bàn tay nam giới dẫn dắt.

Tiên đề chính của các hệ tư tưởng tạo ra loại diễn ngôn tuyên truyền này là người ta coi văn hóa phương Tây là một chế độ gia trưởng áp bức: nam giới thống trị bất công, bạo lực, phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính, căm ghét đồng tính, bài trừ Hồi giáo và đáng lên án nhất là ghê sợ chuyển giới. Không còn nghi ngờ gì nữa, khi cho rằng lịch sử loài người là một cơn ác mộng đẫm máu - và điều đó cũng đúng với nền văn minh phương Tây. Tuy nhiên, việc xem loài người nói chung hay phương Tây nói riêng chỉ được đặc trưng bởi bệnh lý của nó là dấu hiệu của một sự thất bại sâu sắc và chí tử trong việc phân biệt tốt và xấu.

Làm thế chuyện này lại diễn ra được? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần nghiên cứu sâu hơn một chút về lịch sử của chính Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ. APA là tổ chức chuyên nghiệp và khoa học nổi tiếng của các nhà tâm lý học ở Hoa Kỳ, với 54 bộ phận bao gồm các chuyên ngành phụ của tâm lý học và có gần 120.000 thành viên. Hiệp hội điều hành nhiều tạp chí lớn trong đó xuất bản các nghiên cứu tâm lý. Hơn nữa, nơi đây còn tích cực tham gia vào việc cấp phép các chương trình đào tạo các nhà tâm lý học lâm sàng. Trong nhiều thập kỷ, sự chấp thuận của APA đối với một chương trình tâm lý học lâm sàng tại trường đại học là một dấu hiệu cho thấy cánh cửa tiến vào các giải đấu trí tuệ lớn và vì lý do chính đáng. Về phương diện lịch sử thì một tiến sĩ lâm sàng từ một ngôi trường nghiên cứu tốt sẽ có tính hữu ích cũng như sự liêm chính và tri thức không gì sánh nổi.

Các chương trình lâm sàng được APA phê duyệt đã từng được tổ chức theo các nguyên tắc được xây dựng tại Hội nghị Giáo dục Sau đại học về Tâm lý Lâm sàng năm 1949 được tổ chức tại Boulder, Colorado, và được biết đến với tên gọi “Mô hình Boulder”. Sinh viên tốt nghiệp từ các chương trình Mô hình Boulder được kỳ vọng là nhà khoa học/bác sĩ: vừa hiểu biết vừa đóng góp vào các tài liệu khoa học liên quan liên quan đến các vấn đề tâm lý, cũng như được đào tạo bài bản về các quy trình chẩn đoán và điều trị đã được xác nhận một cách khoa học. Trong nhiều thập kỷ, về cơ bản điều đó có nghĩa là sự quen thuộc đặc biệt với tâm lý học hành vi, một cách tiếp cận điều trị rất thực tế, dựa trên sự hiểu biết về hành vi bắt nguồn từ công trình khoa học cẩn trọng và xuất chúng của các nhà tâm lý học tại phòng thí nghiệm.

Tất cả đều hoạt động rất tốt cho đến khi các vết nứt bắt đầu xuất hiện trong giới vào cuối những năm 1980, tình cờ trùng hợp với thời kỳ trỗi dậy cuối cùng của phát ngôn/hành động chuẩn mực và sự trong sạch về ý thức hệ. Nói một cách đơn giản: các nhà khoa học trở nên cảnh giác với cách tiếp cận ngày càng thiếu thông tin và giáo điều đã trở thành đặc điểm của APA, khi nó bị thống trị bởi các loại chính trị, những người thay thế cho sự thiếu hiểu biết của họ bằng tư tưởng ngu ngốc của chủ nghĩa hậu hiện đại và các nhà hoạt động thiên về phe cực tả. Hiệp hội Khoa học Tâm lý (APS) được thành lập với nỗ lực duy trì tính toàn vẹn của lĩnh vực này. Họ cho ra các tạp chí riêng của hiệp hội, tổ chức các hội nghị của riêng mình, và thu hút khoảng 30.000 thành viên. Hiệp hội APS cũng thực hiện việc sửa đổi quy trình công nhận chương trình lâm sàng của APA, cái mà đã bị chủ tịch APS lúc bấy giờ là Levenson chỉ trích vào năm 2009 như sau: “Phần lớn các nhà tâm lý học lâm sàng hiện được đào tạo trong các chương trình mà khoa học chỉ đóng một vai trò rất nhỏ. Trong nhận thức luận được áp dụng bởi nhiều chương trình này, tính ưu việt của bằng chứng khoa học đã bị bác bỏ và sinh viên được đào tạo để sử dụng các phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa có ít hoặc không có xác nhận khoa học.”