Thật không quá khi nói rằng, Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành là tựa sách hiếm hoi về sang chấn tâm lý được xuất bản ở Việt Nam.
Sang chấn tâm lý: Một vấn đề hiển nhiên luôn bị xem nhẹ
Trước thời điểm “Sang chấn tâm lý – Hiểu để chữa lành” – của tác giả Bessel Van Der Kolk, M.D được xuất bản tại Việt Nam, các fanpage về tâm lý học thường chia sẻ về những người hướng nội và các vấn đề gặp phải của stress. Theo cảm nhận chủ quan của mình: Các kiến thức, thông tin hiểu biết về tâm lý ở Việt Nam còn khá ít, mọi người đều chưa có cái nhìn chuyên sâu về nó. Chỉ khi các sự việc đó gây ra những hệ quả nghiêm trọng thì lúc đó mọi người mới dừng lại và bắt đầu ngộ độc thông tin về các nội dung tràn lan trên mạng xã hội. Nhất là vào đợt thi cuối cấp, nhiều bạn học sinh đua nhau chia sẻ các triệu chứng trầm cảm và tự nhận bản thân đang gặp vấn đề tương tự, điều này khiến mình cảm thấy lo lắng. Với mình, khủng hoảng tuổi vị thành niên nó khiến nhiều bạn bị rơi vào bế tắc cũng như đưa ra các quyết định sai lầm. Đó cũng chính là con dao hai lưỡi của mạng xã hội. Và rồi, sự xuất hiện của cuốn sách “Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành” đưa ra rất nhiều lý giải về các vấn đề mà những nạn nhân gặp phải vấn đề về sang chấn.
Theo tác giả Bessel Van Der Kolk, mọi người vẫn thường hay nhầm tưởng rằng sang chấn tâm lý là những vấn đề liên quan đến ký ức, những điều tưởng chừng sẽ dần bị lãng quên theo thời gian. Nhưng nếu chỉ đơn giản như vậy thì “Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành” đã không được đánh giá là một tác phẩm kinh điển của tâm thần học hiện đại (Theo Tiến sĩ y khoa Alexander McFarlane). Theo ông, khi kết hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực như khoa học thần kinh, tâm bệnh học phát triển và sinh học thần kinh thì chúng ta mới có thể hiểu được sâu sắc những tác động của sang chấn lên con người.
Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành | Bessel Van Der Kolk
Trong cuốn sách “Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành” này, tiến sĩ Bessel Van Der Kolk đưa ra cho người đọc (dù là người bình thường hay các y bác sĩ) các kiến thức từ cơ bản cho đến những nguồn gốc xa xưa đầy tranh cãi về stress và cả những nhận định sai lầm về hậu quả do sang chấn đem đến từ người lớn cho đến trẻ em.
Phần 3 – “Tâm trí trẻ thơ” giúp người đọc hiểu được những trải nghiệm của tuổi thơ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành lối sống, suy nghĩ của mỗi người. Đối với một đứa trẻ được lớn lên trong một môi trường hạnh phúc, bình dị, chúng dễ dàng tiếp nhận cuộc sống theo lối tích cực và thành công hơn trong mọi mối quan hệ ngoài xã hội. Và ngược lại, những đứa trẻ trải qua tuổi thơ bất hạnh, bị bạo hành, bị tấn công tình dục, cưỡng hiếp sau này thường gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp xúc với mọi người trong xã hội. Cuộc sống của những đứa trẻ này thường phải đấu tranh trong tư tưởng rất nhiều giữa cái thiện và cái ác mà đôi khi bản thân chúng không thể làm chủ, và vô tình, từ nạn nhân chúng trở thành người gây ra tổn thương cho những người khác.
Theo tiến sĩ Bessel Van Der Kolk, sang chấn tâm lý còn là việc cơ thể bạn bị mắc kẹt lại cảm giác vật lý của cơ thể như tim vỡ vụn hay đau co thắt ruột gan hoặc trạng thái cơ thể đóng băng. Cũng như bài báo mô tả đứa bé bị cha dượng đánh đập nhưng bé hoàn toàn đóng băng, không khóc lóc, la hét hay có xúc cảm biểu hiện trên khuôn mặt, nguyên nhân là do đứa bé đang tìm cách chạy trốn trong tiềm thức ở thực tế. Chúng hoàn toàn vô vọng, không thể tìm được phương pháp hữu ích để kéo bản thân ra khỏi nỗi đau, chúng chỉ còn cách chạy thoát ra khỏi bản thân của mình. Cảm giác lặng tờ như người đang hứng chịu không phải là bản thân mình.
Sang chấn tâm lý dẫn đến việc thay đổi kết cấu nền tảng của cách thức mà tinh thần và não bộ xử lý nhận thức. Nó thay đổi việc chúng ta suy nghĩ như thế nào và về cái gì, thay đổi cả khả năng suy nghĩ của chúng ta. Cụ thể, nhiều người sau khi trải qua sang chấn tồi tệ đã trở thành những người nhu nhược, đưa bản thân đến những ngõ cụt khi tự nhận mọi tội lỗi về bản thân. Sẽ rất ít người vượt qua những khó khăn của cuộc sống. Và không phải tất cả mọi người có đủ điều kiện để có thể vượt qua những tổn thương mà sang chấn gây ra.
Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành | Bessel Van Der Kolk
Trong một cuốn sách gần đây mình đã đọc có tên gọi “Nội tình của ngoại tình”, nội dung sách có nói về một trong những trải nghiệm ở tuổi thơ khi chứng kiến mẹ bảo vệ bản thân trước người cha bạo hành, người con trai sau này luôn đặt trách nhiệm yêu thương mẹ lên hàng đầu. Và ngay khi có vợ, tình yêu thương và trách nhiệm dành cho vợ sẽ giống với suy nghĩ bảo vệ cho mẹ. Điều này dẫn đến việc thay đổi từ tình yêu trai gái (với vợ) qua một tình cảm trân trọng và yêu cầu đảm bảo như đối với vợ. Suy nghĩ này dẫn đến hệ quả việc giảm xúc cảm khi quan hệ vợ chồng và cuối cùng là ngoại tình, dù tình cảm dành cho vợ luôn là sự trân trọng… Từ những mắc xích từ trong cuộc sống, có thể thấy được rằng sang chấn tâm lý không chỉ mang đến nỗi đau cho một người mà chúng còn ảnh hưởng đến những yêu thương xung quanh ta.
Thông qua “Sang chấn tâm lý: Hiểu để chữa lành”, tiến sĩ Bessel Van Der Kolk đã mở ra một cánh cửa mới của sự cảm thông và thấu hiểu, mà tất cả mọi người đều có thể khám phá. Ngay cả khi gấp lại cuốn sách thì nội dung của cuốn sách vẫn theo bạn đến những trường hợp quen thuộc cho cuộc sống.
